Daha çok kırsal bölgelerde görülen ve 2 hafta içerisinde ölümcül tesirini gösteren Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığı, Türkiye üzere nüfusun önemli bir kısmı kırsal kesimde yaşayan ülkelerin kabusu haline geldi.
“Hyalomma” çeşidi bir kene tarafından bulaştırılan virüs, son 4 yılda Türkiye’de 30’a yakın kişinin ölmesine neden oldu. Keneler aracılığıyla insanlara geçen dehşetli hastalıktan kolay metotlarla korunmak mümkün. Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal üzere şikayetlerle kendini gösteren hastalıktan korunmak için bilhassa kırsal alanlarda bedenin kene hücumlarına karşı kapatılması büyük ehemmiyet taşıyor. Edinilen bilgilere nazaran, Türkiye’de KKKA hastalığının kene ısırığı sonucu ortaya çıktığı 2003 yılında tespit edildi. KKKA, hayvanlara ve insanlara kenelerin ısırmasıyla geçiyor. Hayvanlarda belirtisiz seyrederken, insanlarda öldürücü olabiliyor. Daha çok, kırsal kısımlarda yaşayan beşerler risk kümelerini oluşturuyor. Hastalık ani başlayan ateş, baş ve kas ağrıları, kırgınlık, halsizlik ve iştahsızlık üzere belirtilerle başlıyor. Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal üzere şikayetlerle devam ediyor. Bunlara daha sonra bedenin türlü yerlerinde görülen kanamalar eşlik ediyor. Sıhhat Bakanlığı Temel Sıhhat Hizmetleri Genel Müdürü ve Enfeksiyon Hastalıkları Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Yrd Doç. Dr. Turan Buzgan, kene ısırığı sonucu bedende görülen kanamaların nedenini şöyle açıklıyor:
“Vücudumuzda ‘trombosit’ ismi verilen kanama hücreleri var. Bunlar kanamayı önleyici misyon yapıyor. Lakin kenelerin ısırmasıyla bedene giren virüs yüzünden trombositlerin sayısı giderek azalıyor ve damarlarda hasar meydana geliyor. Bu da kanamaya sebep oluyor. Diş eti, burun, kulak kanaması üzere dış kanama ya da bedenin birçok yerinde morarmalar oluşarak iç kanama halinde de görülebilir.”
Uzmanlar, hastalığın belirtilerinin, kene tarafından ısırılan şahsa virüsün geçmesini müteakip çoklukla 1-3 günde ortaya çıktığını söylüyor. Bu müddet, en fazla 9 gün olabiliyor. Hastalığa yakalananların çabucak hastaneye yatması hayati kıymet taşıyor. 2 haftada kaybedilmeyen hastalar, KKKA’ya karşı ömür uzunluğu bağışıklık kazanıyor.
Geçmişe dönük bir bulgudan bahsedilememekle birlikte KKKA, Türkiye’de birinci olarak 3 yıl evvel görüldü. Tokat’taki bir olayın akabinde Gümüşhane, Erzurum, Çorum ve Sivas üzere vilayetlerden de emsal bildirimlerin gelmesi Sıhhat Bakanlığı’nı harekete geçirdi. Hastalığın tıp fakültesi eğitim kitaplarında yer almaması ve Türkiye’de birinci kez görülmesi teşhisi zorlaştırdı. Kan numunelerinin Fransa’ya gönderilmesiyle kenelerden geçen bir virüsün hastalığa yol açtığı ortaya çıktı. Akabinde oluşturulan bilimsel kurul hastalığın görüldüğü vilayetlerde incelemelerde bulundu. Araştırma sonucunda virüsün “Hyalomma” çeşidi bir kene tarafından bulaştırıldığı ve virüsün Türkiye’de de çok yaygın olduğu tespit edildi. Sıhhat Bakanlığı bu sonuç üzerine 2004 yılında Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü’nü devreye soktu.
Türkiye’de bugüne kadar 500’ü aşkın KKKA hadisesi tespit edilirken, son dört yılda ölenlerin sayısı 30’a yaklaştı. Sıhhat Bakanlığı bilgilerine nazaran, 2002-2003 yılında 150 hadise 6 mevt, 2004 yılında 249 olay 13 mevt, 2005 yılında (24 Haziran 2005’e kadar) 55 olay 1 mevt gerçekleşti. 2006 yılında ise 6 kişi hastalık sonucu ömrünü yitirdi, meyyit sayısının artmasından telaş ediliyor. Tokat, Sivas ve Çorum başta olmak üzere 22 vilayet, hastalık istikametinden riskli yerler olarak tespit edildi. Hastalık birinci sefer 1944-1945 yıllarının yaz aylarında Batı Kırım steplerinde eser toplamaya yardımcı olan Rus askerlerine musallat oldu. 1956’da ise Kongo’da görülmüş. Bu yüzden Kırım Kongo kanamalı ateşi ismiyle dünya tıp literatürüne geçti.
BİR KENE 5-7 BİN YUMURTA ÜRETİYOR
Uzmanlar, KKKA’nın denetimi için bugün dünyada kabul görmüş bir uygulamanın mevcut olmadığını, hastalığın tedavisinin de bulunmadığını söylüyor. Korunmada ferdî önlemlerin büyük ehemmiyet taşıdığını hatırlatan uzmanlar, “Hastaların uygun kaidelere sahip hastane takiplerinin yapılması ve takviye tedavisinin sağlanması için gerekli imkanlar sağlanmıştır” dedi.
Uzmanlar, hastalığı önlemek için Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) tarafından bir ilaç gönderildiğini fakat bu ilacın vefatları engelleyemediğini belirterek, “Etkili olduğu söylenen ilacın bu türlü olmadığı WHO’ya bildirildi. Hastalık ülkemiz açısından bir hadise. Bakanlığımız çalışmalarını sürdürüyor. Tabiattaki keneyi yok etmemiz mümkün değil. Zira, kırsalda yaşayan ve orman bitki örtüsünün içine yerleşebilen bir hayvan. Bir kene 5-7 bin ortası yumurta üretiyor, virüsü yumurtalarına geçirebiliyor. Bu nedenle kene nüfusunu en aza indirmemiz gerekiyor” diye konuştu. Kene ısırığı sonucu ortaya çıkan KKKA hastalığının öteki tarafı ise Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı. Bakanlık, hastalığa karşı gerekli tedbirlerin alınması maksadıyla 81 ilin valiliğine bir genelge gönderdi. Hastalığın yayılmasında rol oynayan kenelerle çaba konusunda çalışmalar yapıldığını belirten bakanlık yetkilileri, risk taşıyan 22 vilayette Sıhhat Bakanlığı ile işbirliği yapıldığını söylüyor. Bu ortada Sıhhat Bakanlığı’nca oluşturulan Bilimsel Komite, yarın bakanlık binasında inanılmaz toplanıyor. Sıhhat Bakanı Recep Akdağ’ın da katılmasının beklendiği toplantıda, bilim adamları hastalığın son durumunu masaya yatıracak. Konsey, toplantı sonunda kamuoyuna açıklama yapacak.
Sağlık Bakanlığı, KKKA hastalığına karşı alınması gerekenleri şöyle sıraladı: a’fdğın tıp fakültesi eğitim kitaplarında yer alma
“- Hayvanlardaki kenelerle uğraş edilmeli, hayvanlar kenelere karşı ilaçlanmalı.
– Çalı, çırpı, su kenarı yahut gür otların bulunduğu alanlara piknik yahut öbür bir gayeli gitme durumunda pantolon paçaları çorap içine alınmalı ve beden kene tarafından denetim edilmeli. Bu tıp yerlere gidildiğinde mümkünse çizme giyilmeli.
– Keneler bedenden uzaklaştırılırken koparılmamalı, bir cımbızla sağa sola oynatılarak çıkarılmalıdır.
– Keneler katiyen elle öldürülmemeli, patlatılmamalıdır.
– Bedendeki kenelerin üzerine rastgele bir kimyasal husus (alkol, gaz yağı gibi) dökülmemelidir. Zira bu kimyasal unsurlar kenelerin kusmasına sebep olduğundan kusmuktaki virüsler, kenenin kan emmek için ısırdığı yerden bedene girebilirler.”
